Eudon Handia

Eudon Handia Baskoniako eta Akitaniako dukea izan zen (710 -735). Lupo I.a Otsoaren seme eta ondorengoa. Rodanotik Bizkaiko itsas golkora eta Loiratik Ebro ibaien ingurura zabaltzen zuen bere agintea.

Hispanian Arabiarrak sartu zirenean Rodrigo errege godoarekin gerran ari zen (711). Bere lurretan etsai ugari izan zuen: musulmanak hegoaldean eta Karlos Martelen frankoak iparraldean. 716an arabiarrak Iruñean sartu ziren eta hitzarmena sinatu zuten baskoiekin. Arabiarrak Katalunian barrena abiatu ziren, Narbona aldera, eta handik, Okzitaniako Tolosara. Baina, Eudonen osteek menperatu egin zituzten (721); buruzagi europar batek arabiarren kontra lortzen zuen lehen garaipen garrantzitsua izan zen.

Horrez gain, Karlos Martelek buruzagi frankoen eta Eudonen arteko harremanak zailak izan ziren beti: bat egin zuten arabiarrei aurre egiteko, baina frankoek etengabe eraso zieten Akitania eta Baskoniako herritarrei. 732an arabiarrak Euskal Herria zeharkatu eta Eudon Bordelen garaitu zuten; gero, frankoen eremuetara sartu ziren. Eudonen laguntzarekin Karlos Martelek arabiarrak Poitiers-en menperatu zituen, baina Baskonia eta Akitaniako dukerriak guztiz suntsiturik gelditu ziren. Eudonek ez zuen sekula frankoen inolako nagusitasunik onartu eta 735ean, Karlos Martelek Eudon Handia hil egin zuen Euskal Herrian. Eudonen seme Hunaldo izan zen Baskoniako eta Akitaniako ondorengo duke.

Iturria Elhuyar/ Lur