Aukeratu hizkia
- A - | - B - | - C - |
- D - | - E - | - F - |
- G - | - H - | - I - |
- J - | - K - | - L - |
- M - | - N - | - Ñ - |
- O - | - P - | - Q - |
- R - | - S - | - T - |
- U - | - V - | - W - |
- X - | - Y - | - Z - |
- L -
>LAB: Hego Euskal Herriko sindikatu abertzalea, 1974an sortua.
>Labaien Toledo Antonio Mari: Espainiako Gerra Zibila piztu eta Saran hartu zuen bizilekua (1936).
>Labaien, Ramon: Eusko Jaurlaritzako Kultura kontseilaria izan zen 1980 - 1983 bitartean.
>Labayru Goikoetxea, Estanislao Jaime: Bizkaiko jaurerriko ohorezko kronikari (1895).
>Labegeri, Mixel: Enbatako sortzaileetakoa (1959) eta "Gure Herria-ko" kolaboratzailea izan zen.
>Labezares, Gido: Urdanetaren agindupean eta Legazpi buru zela, Filipinetara egindako espedizioan parte hartu zuen (1564).
>Laborde Gilaume Arnaud: XV. m. Karlos III.a Nafarroakoak Konstantzako kontziliora bidali zuen.
>Lacalle Yabar, Tirso: Bigarren Gerra Karlistan gerrillari liberala.
>Lacombe, Georges: Julio Urkijorekin batera RIEV aldizkaria sortu zuen (1907).
>Lacort Larralde, Basilio: Guardia zibila zen eta Bigarren Gerra Karlista hasitakoan Elizondora bidali zuten.
>Ladron Zegamakoa, Santos: Napoleonen aurkako gerran parte hartu zuen frantsesen aurka.
>Ladron Iñigez Gebarakoa: Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko kondea. Alfontso I.a borrokalariaren erregealdian (1130 - 1134) eta Haroko gobernadore (1133).
>Ladron leinua: Nafarroako Gartzia IV.a Ramirez erregearen aginduz, hiru belaunaldiz mantendu zuen Araba eta Gipuzkoako lurretan ordezkotza.
>La Hoya: Arabako Metal-Aroko aztarnategia, Biasterin.
>LAIA: Hego Euskal Herriko alderdi politikoa.
>Laia, Mateo: Espainiako armadak ontziak behar izan zituenean Laiari konfiskatu zizkion bereak.
>Laibach-eko kongresua: Aliantza Sainduak egindako kongresua (1821).
>Laidoen kaierrak: Erregeak foruen kontra hartutako erabakiak deuseztatzeko bildutako laido eta eskariak jasotzen zituzten idazkiak.
>LAK: Hego Euskal Herriko erakunde sindikal abertzale eta asanblarioa, 1974an sortua.
>Lakarra familia: Erdi Aroko familia noble baxenabartarra.
>Lakarra de Migel, Jose Maria: Historian lizentziatu eta Nafarroako Erdi Aroko foruei buruzko lan batez doktoratu zen (1928).
>Lakarra, Martin Enrikez: Karlos II.aren ordezkari izan zen Libourneko Ituna sinatzeko aurre lanetan (1366).
>Lancasterko etxea: Ingalaterrako familia, Plantagenet familiaren adarra.
>Lancaster Joan Bedford: Enrike V.aren anaia (?, 1389 - Rouen, 1435).
>Lancre, Pierre: 1609an, Enrike IV.ak Lapurdira bidali zuen sorginen kontuak ikertzera. Hirurogei lagun sorginkeriaz akusatu eta hilarazi zituen.
>Landa Alvarez Carballo Santos: Espainiako Lehen Errepublikako Gorteetan Tafallako diputatua izan zen (1873).
>Landa Alvarez de Carballo, Nikasio: Marokoko gerran O'Donnell eta Prim jeneralen aginduetara egon zen (1859).
>Landaburu Fernandez de Betoño, Frantzisko: EAJren Parisko ordezkari eta Euzko Jaurlaritzarena Liga Internacional de Amigos de los Vascos elkartean.
>Landeta, Eduardo: "Los errores del nacionalismo vasco" idatzi zuen (1923).
>Lantzelot Nafarroakoa: Nafarroako Karlos III.a erregearen seme sasikoa.
>Laphitz Frantzisko: Euskal idazle eta misiolari nafarra izan zen (1832 - 1905).
>Lapurdi: Euskal Herriko probintzi historikoa, herriz herri.
>Lapurdi: historia
>Lara Diaz, Haroko leinua (ikus Bizkaiko jaun/andreak).
>Lardizabal, Bizente: Medikuntza-alorreko ikerketak asko egin eta liburuak idatzi zituen.
>Lardizabal Uribe, Manuel: Gaztelako Kontseiluak Baionako biltzarrerako ordezkari izendatu zuen (1808).
>Lardizabal Uribe, Miguel: Godoy gobernuburu zenean, Gipuzkoako diputatu nagusi (1790).
>Largo Caballero, Frantzisko: Espainiako UGT (1918 - 1938) eta PSOEko (1932 - 1935) lehendakaria.
>Larralde, Madeleine: Iraultza frantsesaren aurkako izatearen akusaziopean atxilotu, epaitu eta hil egin zuten (1794).
>Larramendi, Manuel: Euskal idazle, suspertzaile eta apologista gipuzkoarra (1690 - 1766).
>Larrañaga Aranguren, Polikarpo: ELA sindikatuaren sorreran ere parte hartu zuen.
>Larrañaga Txurruka, Jesus: Euzko Gaztedi eta ELAko kidea izan zen. Primo de Riveraren diktaduraren kontrako ekintzetan parte hartu zuen.
>Larregi, Bernard: Iraultza Frantsesa piztu zenean Aiherrako bikarioa zen. Konstituzioa zin egiteari uko egin eta erbesteratu zuten (1792).
>Larrouyet, Jean-Raymond: Euskadiko futbol-selekzioa (1937-39) eta Eresoinka abesbatza moldatu zituen (1937).
>Larzabal, Piarres: Enbata taldearen sorreran esku hartu zuen.
>Lasala, Fermin: Euskararekiko zenbait lan burutu eta Donostian hainbat obra bultzatu zituen.
>Latina: Latindarren hizkuntza.
>Latrango kontzilioak: Latrango jauregian egindako bost kontzilio ekumenikoak (IX, X, XI, XII eta XVIII.a).
>Latrango itunak: Aitasantutzaren eta Mussoliniren artean sinaturiko ituna (1929-II-11).
>Lauaxeta, Urkiaga, Esteban: Espainiako Gerra Zibilean atxilotu eta fusilatu egin zuten (1937-VI-25).
>Laurak Bat: Hegoaldeko lau probintziak elkartzeko lema.
>Laval, Pierre: Vichyko erregimena ezarri zutenetik (1940), estatuko ministro eta Kontseiluko lehendakariordea.
>Laxage edo Lasaga familia: Familia baxenabartarra, jatorriz Izura-Azme inguruko gaztelukoa.
>Laxalt familia: Jatorri zuberotar eta baxenabartarreko familia.
>Ledesma Ramos, Ramiro: JONS fundatu zuen (1931) eta Falange Espainolarekin batu zen erakundea (1934).
>Lefebvre, Heorges: Iraultza Frantsesean eraginaren analisian espezializatua.
>Legaz, Damaso: Asociación Eúskara de Navarra elkarteko kide eta literatur lehiaketetan epaimahaiko izan zen.
>Legazpiko, Migel Lopez: Luzon uhartea merkataritza-gune garrantzitsua zenean Manila fundatu zuen (1571).
>Legeen koadernoak: Nafarroako legeak biltzen zituen koadernoa.
>Lege Paktatua: Lehen Gerra Karlistak foruak kendu ondoren, Nafarroak eta Espainiako gobernuak paktatu zuten legea (1841 - VIII - 16).
>Lege Paktatua: Lehen Gerra Karlistak kendutako foruen ordez, Nafarroak eta Espainiako gobernuak paktatu zuten legea (1841 - VIII - 16).
>Legizamon familia: Bandokide-familia bilbotarra (XIII-XIV. m.).
>Legutioko erasoa: Espainiako Gerra Zibilean Euzko Gudarozteak Arabako frontean eginiko erasoa (1937).
>Lehen Gerra Karlista: (1833 - 1839) Espainiako Fernando VII.a hil zenean, ondorengotzari buruzko liskarra piztu zen.
>Lehen Mundu Gerra: (1914 - 1918) Lehengai-iturriak eta kolonietako banaketa kontrolatzeko borroka handiak piztu ziren mende hasieran.
>Leiba, Antonio: Alpujarretan Granadako mudejarren kontra borrokatu zen (1502).
>Leizaola Santxez, Jesus Maria: Eusko Ikaskuntzaren I. Kongresuaren antolatzailea (1918) eta erbesteko Euzko Jaurlaritzako lehendakari hautatu zuten (1960).
>Leizarraga, Joanes: Apaiz katolikoa zen, baina Joana III.a Albretekoa protestante bihurtu zenean higanot bihurtu zen beste kristau asko bezala (1559).
>Leizaur, Joan Perez: Koronel zela, armada frankonafarraren kontra borrokatu zen Belateko batailan (1512).
>Lejarreta Allende, Manuel Mari: Arabako Foru Aldundiko lehendakaria. Francoren erregimenean Gorteetako prokuradorea izan zen.
>Lekerika Erkizia, Jose Felix: Euskal nazionalismoaren etsai porrokatua Bigarren Errepublika garaian.
>Lekuona Etxabeguren, Manuel: Historia, antropologia eta artean aditua.
>Lenin Vladimir Ilitx Ulianov: Munduko lehen iraultza sozialistako buruzagia.
>Leon Deuna: Euskaldunak kristautzera etorritako alegiazko pertsonaia, IX. mendekoa. Baionako patroia.
>Leon Navarrete, Diego: Lehen Gerra Karlistan iparraldeko armadako buru.
>Leonor Akitaniakoa: Frantziako Luis VII.arekin ezkontzean Guinea, Gaskonia, Poitu, Marche, Limosin, Angoumois eta Saintogne lurraldeak jaso zituen ezkontza-sari.
>Leonor I.a Nafarroakoa: Karlos IV. Bianako printzearen arreba eta Blanka II.aren ahizpa. Gaston IV.a Foixko kondearekin ezkondu zen (1441).
>Leonor Trastamarakoa: Nafarroako Karlos III.a Prestuaren emaztea. Ezkondu (1375) eta Iruñera joan zen.
>Leovijildo: Toledoko errege bisigodoa (568 - 586). Baskoiak menderatzen saiatu zen eta matxinada bat deuseztatu zuen 581ean.
>Lerga, Jose: Nafarroako komandante jenerala eta Lizarrako gobernadore militarra izan zen.
>Lermako dukea, Francisco Sandoval: Atzerrirako politikan estatuen arteko akordioak bultzatu zituen; barne-politikan, ordea, aberastasuna pilatu eta kargu onenak bere senideen artean banatu zituen.
>Lerroux, Alejandro: Bigarren Errepublikako behin-behineko gobernuan estatu-ministro (1933).
>Lersundi, Frantzisko Alejandro: Lehen Gerra Karlistan eta Madrilgo altxamenduan parte hartu zuen.
>Lertxundi Barañano, Roberto: ETA banatu zenean ETA VI.a taldean gelditu zen.
>Lesdiguièresko dukea François de Bonne: Dofinerriko higanoten buru zelarik, katolikoak eta Savoiako dukea garaitu zituen.
>Lesseps, Ferdinan: Jatorri lapurtarreko diplomatiko frantsesa, Suezko kanala egiteko proiektua egin zuen (1854).
>Letamendia, Frantzisko: Burgosko prozesuko abokaturik gazteena izan zen (1970).
>Lextarreko Gortea: Zuberoako Erdi Aroko erakundea, bertako organo judizial bakarra.
>Lezetxiki: Arrasateko haitzuloa.
>Lezo Olabarrieta, Blas: Ingelesen kontrako itsas gudu batean hanka bat galdu zuen (1704); geroago, begi bat (1707) eta, aurrerago, beso bat (1714).
>Lhande, Pierre: Idazle oparoa, frantsesez eta euskaraz obra ugari idatzi zituen.
>Liberala: Espainiako alderdi politikoa, 1880an sortua.
>Liberal Egunkaria: Informazio orokorreko egunkaria (Bilbo, 1901).
>Libourne-ko Ituna: Gaztelako Pedro I.a Ankerraren eta Nafarroako Karlos II.aren artean Libournen sinatutako ituna (1366 - IX - 23).
>Liedena, Joan: Zuzenbidean lizentziatu zen (1413) eta Nafarroako Karlos III.ak Gorte nagusiko alkate izendatu zuen.
>Liga de Acción Monárquica: Bizkaiko hauteskunde-koalizioa, Euskal nazionalismoari aurre egiteko sortua (Bilbo, 1919).
>Liga Foral Autonomista: Foruzaletasuna babestu eta indartzeko mugimendu politikoa (Donostia, 1904).
>Liga Internacional de Amigos de los Vascos: Euskal abertzaleei laguntzeko Parisen sortutako elkartea (1938).
>Liga Saindua: Europan Aro Modernoan izandako hainbat koalizioren izena.
>Lili, Ramon Maria: Gobernadore zibila izan zen, baina alkohol-legea zela-eta dimititu egin zuen, legea foruen kontra zihoalako (1904).
>Lingua navarrorum: Latinezko terminoa: "nafarren hizkuntza" Erdi Aroan Antso VI.a Jakitunak euskara izendatzeko erabilia.
>Lizardi, Xabier: Euskal kazetaritza moderno eta sakon baten eredua utzi zuen.
>Lizarraga Eskiroz, Antonio: Somorrostroko guduan parte hartu ondoren Kataluniara joan zen.
>Lizarrako Estatutua: Eusko Ikaskuntzak autonomi proiektua landu zuen eta 1931ko martxoan egunkarietan argitaratu zen.
>LKI: Espainiako Liga Comunista Revolucionaria erakundeari lotua (1973).
>Llaguno, Eugenio: Arabako ohorezko diputatu nagusi eta probintziako "Aita" izendatu zuten (1794).
>Loiolako Inazio: Nafarroako errege eta aliatu frantsesen kontrako borrokan zenbait ekintza militarretan parte hartu zuen.
>Loiola, Martin Garcia: Txilen hil zen 1598an, Inazio Loiolakoaren iloba. Tupac Amaruren ilobarekin ezkondu zen.
>Lojendio, Joan Pablo: Bigarren Gerra Karlistan Belabieta, Hernialde, Irun eta Endarlatsako ekintzetan parte hartu zuen, ondoren koronel izendatu zuten (1876).
>Loma, Jose Maria: Bigarren Gerra Karlistan Santa Kruz apaizaren eta Lizarraga jeneralaren kontra borrokatu zen.
>Longueville, Anne, dukesa: Condé printzearen arreba.
>Lope Gonzalez: (1093 - 1099) Gaztelako Alfontso VI.aren erregealdian Arabako konde izan zen.
>Lope Iñigo: Bizkaiko I. jaunaren aitatzat hartzen dena.
>Lope Iñigez: ikus: Bizkaiko II. jauna.
>Lope Santxez I.a: ikus Lupo Antso I.a (1023 - 1058)
>Lope Santxez: (1099 - 1114) Arabako konde.
>Lopez Ezkerra Iñigo: ikus: Bizkaiko I. jauna.
>Lopez Joan Lazkaokoa: XV. mendea, Oinaztar eta Ganboarren borroketan nahastua ibili zen.
>Lopez Mendizabal, Ixaka: Bigarren Errepublikan 1931n Tolosako alkate hautatu zuten.
>Lopez de Roncesvalles, Nikolas: Zisma Handian, Avignongo jauregia frantsesen erasoetatik defendatzen aritu zen (1398 - 1403).
>Lore-jokoak: Literatura eta batez ere poesia bultzatzeko egiten zen lehiaketak.
>Lorreneko Klaudio: (1496 - 1550). Guise etxeko I. duke eta parea.
>Lotario: Frantziako erregea (954 - 986), Luis IV.a Itsasostekoaren semea.
>Lotario I: Mendebaldeko enperadorea (840 - 855).
>Ludoviko Pio: 812an Iruñean egon zen, frankoek Pirineoz bi aldetako euskaldunen menpetasuna berresteko asmoz; baina ez zuen horrelakorik lortu.
>Lukuze leinua: Nafarroa Behereko erresumako noble-familia.
>Louvoisko markesa: 1683an, Nafarroako Luis III.aren (Frantziako Luis XIV.a) kontseilari nagusi bihurtu zen.
>Luis Luzien Bonaparte = Louis Lucien Bonaparte: Euskal Herritik kanpoko ikertzaile. euskararen dialektogiak izan duen ikertzaileetako eta sustatzaileetako garrantzitsu bat izan zen.
>Luisa Saboiakoa: Margarita Austriakoarekin Cambraiko bakea sinatu zuen (1529).
>Luis Dofina: Frantziako dofina, Luis XV.aren semea.
>Luis Felipe I: Iraultza Frantsesarekin bat egin zuen eta Jakobinoen Klubean sartu zen.
>Luis Frantziakoa Dofin Handia: Nafarroako Luis III.aren eta Maria Teresaren semea.
>Luis I.a Errukitsua: ikus Ludoviko Pio.
>Luis I.a Setatia: Erregealdiko lehen hilabeteak Nafarroan zehar bidaiatzen eta foruak zin egiten eman zituen; 1307ko abenduan, ordea, Frantziara joan eta ez zen gehiago Nafarroara itzuli.
>Luis V.a Alferra: Frantziako erregea (986-87), Lotarioren semea.
>Luis VI.a Potoloa: Ingalaterrako errege Enrike I.aren aurka borrokatu (1116 - 1120).
>Luis VII.a: Bigarren gurutzadan parte hartu zuen (1147 - 1149) Leonor Akitaniakoarekin (~ 1138an ezkondu eta 1152an zapuztu).
>Luis VIII Lehoia: Frantziako erregea (1223 - 1226), Joan Lurgabea garaitu zuen (1214).
>Luis IX.a Frantziakoa: Nafarroako Teobaldo II.a lagun, Tunis-etik zortzigarren gurutzadaldiari hasiera eman zion (1270).
>Luis X.a: ikus Luis I.a Setatia.
>Luis XI. Frantziakoa: Karlos Izukaitzak preso hartu (1468) eta askatasuna lortzeko Ingalaterrarekin ituna sinatu zuen (1475), Ehun Urteko Gerrari amaiera emateko.
>Luis XII.: Gaston Foixkoari esker Frantziaren aurkako Liga Sainduari aurre egin zion,
>Luis XIII. Frantziakoa: Bere amaren erregeordetzapean agindu zuen, baina, amak boterea Concini-ren esku utzi zuen.
>Luis XIV. Handia: Bere ama Ana Austriakoa eta Mazarin kardinala izan ziren haren erregeordeak adin nagusira iritsi bitartean.
>Luis XV.a: Zazpi Urteko gerraren ondoren, Frantziak Kanada, India eta Lousiana galdu zituen, alabaina, Lorena (1766) eta Korsika (1768) irabazi zituen.
>Luis XVI. Frantziakoa: Versaillesen Estatu Orokorrak bildu behar izan zituen (1789). Orduan, Iraultza Frantsesa piztu zen.
>Luis XVII.a: Bere anaia zaharrena hil zenean Frantziako dofin izendatu zuten (1789).
>Luis XVIII. Frantziakoa: Moncey buruzagia Kataluiniatik sartu eta Frantziak Borboiko etxearen erregimena salbatzeko azken ahaleginak egin zituen.
>Luna Alvaro de: Joan II.aren konfiantzako gizona izan zen (1419) eta 1422an Gaztelako kondestable egin zuten.
>Lupo Antso I.a: (1023 - 1058) Lapurdiko lehenengo bizkondea. Bere lehengusu Antso III.a Nagusiaren erregealdian, Gaskoniako dukerriari lotuta zegoen lurraldea bizkonderri bilakatu zen,
>Lupo I.a Otsoa: (670 - 710) Baskoiak, Akitaniako dukerrikoekin bat eginik Okzitaniako Tolosa inguruko jendea bisigodoen aurka matxinatu zen.
>Lupo II.a: (768 - 778). 778an, Orreagako bataila hain ondo eta horrelako tropekin nork prestatu zuen argi ez badago ere, Lupo II.a izan zela uste da.
>Lupo III. Zentzulo: (819 - 823). Baskoniako dukerriko dukea. Baskoiak behin eta berriro altxatu ziren Akitaniako erregearen aurka.
>Lupo Santzio I.a: (778 - 812) Ludoviko Piok musulmanen kontrako erasoa prestatu zuenean, Lupo Santzio I.a bakearen alde azaldu zen.
>Lupo Suigin: Suigin Baskoniako dukea (812 - ?).
>Lusitania: Iberiar penintsulako probintzia erromatarretako bat, egungo Portugal.
>Luteranismo: Lutero, eta horren jarraitzaileen doktrina.
>Luther Martin: Monje agustindarra (1506). Erromaren aurka jo zuen "De srvo arbitrio" liburuan.
>Luxemburg, Rosa: Marxismoaren teorialaria izan zen (Erreforma soziala ala iraultza?, 1889; Kapitalaren pilaketa, 1913).
>Luynes dukea: Luis XIII.aren begiko, Conciniren hilketa bultzatu zuen (1617).
>Luzuriaga, Claudio Anton: O'Donnell-ek gobernua osatzeko justizi ministro hautatu zuen (1856), baina Luzuriagak uko egin zion.