Aukeratu hizkia
- A - | - B - | - C - |
- D - | - E - | - F - |
- G - | - H - | - I - |
- J - | - K - | - L - |
- M - | - N - | - Ñ - |
- O - | - P - | - Q - |
- R - | - S - | - T - |
- U - | - V - | - W - |
- X - | - Y - | - Z - |
- K -
>Kaierak edo Laidoen kaierak: Erregeak foruen kontra hartutako erabakiak deuseztatzeko bildutako laido eta eskariak jasotzen zituzten idazkiak.
>Kalapiten tribunala: Herbehereetako erakunde judiziala 1567an Albako dukeak sortua.
>Kalbinismoa: Joan Kalbin frantziarrak sortutako doktrina erlijioso erreformatzailea.
>Kalbin, Joan: Luteroren ideia erreformatzailen aldeko eta Kalbinismoaren sortzailea (1533).
>Kalonje, Eusebio: Lehen Gerra Karlistan, arazo politikoak zirela-eta Frantziara atzerriratu zen (1841).
>Kalzada, Julen: Frankoren erregimenaren aurkako 1969ko gose-greban parte hartu zuen; atxilotu eta hamabi urteko kartzela-zigorra ezarri zioten. Burgosko prozesua (1970).
>Kanblong, Ramuntxo: Euskal Herriko Garapen Kontseiluko lehendakaria izan zen (1994-97).
>Kanpion, Arturo: Nafarroaren historia, gai politiko eta kazetaritza izan zuen lan ardatz. 1878an, Asociación Euskara de Navarra sortzen esku hartu zuen.
>Kapare: Nahiz aitoren seme edo alaba izan ez, hainbat pribilegioren jabe zen pertsona librea.
>Kapetarren etxea: Frantzian erreinatu zuen dinastia (987-1328).
>Kardaberaz, Agustin: Gipuzkeraz idatzi zuen.
>Karistiarrak: Antzina euskararen lurraldean bizi zen euskal-tribua.
>Karlista: Karlos Maria Isidro infantearengandik eratorritako Borboi etxeko azpiadarra.
>Karlistadak: ikus Lehen Gerra Karlista eta Bigarren Gerra Karlista
>Karlomagno: Lupo II.a Baskoniako dukea menperatu eta Akitaniako erresuma sortu zuen.
>Karloman 754: Karlos Martelen seme zaharrena (715)
>Karloman 771: Karlomagnoren anaia. Karloman hil zenean (771) hartu zuen frankoen inperio osoa.
>Karlos Don, Printzea: Gaztelako Gorteek oinordekotzat ezagutu zuten (1560).
>Karlos Gaztelakoa: Nafarroako Karlos II.a Gaiztoak Karlos hiltzea agindu zuen, 1354an hil zuten.
>Karlos Hugo Borboikoa: Alderdi Karlista ezkerrerantz aldatu zuen klase-borroka, federalismoa eta sozialismo autogestionarioa defendatzen zuen alderdiak 1970ean.
>Karlos I.a Burusoila: Bere agintea ez zen erabat legezkoa izan Nafarroan, ez baitzuen kargua zin egin; ondorioz, kontrol militarrean oinarritu behar izan zuen agintea.
>Karlos I.a enperadore: Felipe ederraren eta Joana Eroaren semea, bere lehengusina Isabel Portugalgoarekin ezkondu zen.
>Karlos II.a Burusoila: Frantziako errege (843 - 877) eta Mendebaldeko enperadore (875 - 877).
>Karlos II.a Espainiakoa: Portugal eta Frantziaren aurka borroka egin eta Frantziak hartu zituen Kataluniako toki garrantzitsuak.
>Karlos II.a Konkistatzailea: Frantziako Joan II.ak ez zituen errespetatu Karlosi "Hexagonoan" zegozkion lurrak eta Angulemako dukerria Gaztelako Karlos kondestableari eman zion (1350 - XII -23).
>Karlos III.a Espainiakoa: "Argiaren mendeko" erregea. Frantziarekin Familia-ituna sinatu zuen (1761). Despotismo ilustratuaren aldekoa izan zen.
>Karlos III.a Prestua: Gaztelako Enrike II.aren alaba Leonorrekin ezkondu zen eta bi erresumen arteko harremanak sendotu zituen (1375).
>Karlos IV.a Bianako Printzea: Joan II.ak Karlos printzea desjarauntzi zuen bere alaba Leonorren alde.
>Karlos IV.a Espainiakoa: Iraultza frantziarraren ondorengo Konbentzio-gerran (1793 - 1795) porrot egin zuen
>Karlos V.a Frantziakoa: Nafarroako Karlos Gaiztoari bakea ezarri zion eta Ingalaterrari konkistatutako lurralde gehienak kendu zizkion.
>Karlos VI.a Enperadorea: Rastatt-eko itunaren aginduz (1714), Espainiako koroari uko egin behar izan zion, Felipe V.aren mesedetan.
>Karlos VI.a Frantziakoa: Troyesko ituna sinatu zuen (1420), eta erresumaren parterik handiena Ingalaterraren esku gelditu zen (1422).
>Karlos VII.a Frantziakoa: Joana Ark-ekoaren laguntzaz, Reims-en errege koroatu zuten (1429),
>Karlos VIII.a: Frantziako erregea (1483 - 1498), Luis XI.aren eta Karlota Savoiakoaren semea.
>Karlos IX.a: Katalina de Mediciren esanetara agindu zuen.
>Karlos X.a Frantziakoa: Frantziako azken errege borboia izan zen.
>Karlos XIV: Suedia eta Norvegiako erregea (1818 - 1844).
>Karlos Izukaitza Borgoniakoa: Borgoniako dukea (1467 - 1477), Felipe Onbera Borgoniakoaren semea.
>Karlos Maria Isidro Borboia: Ez zuen onartu nahi izan Isabel II.a ondorengotza (1833), eta ondorioz, Lehen Gerra Karlista piztu zen.
>Karlos Martel: Eudon Handiak lagunduta, Poitiers-ko guduan Abd ar Rahman Al Gafiki arabiarra garaitu zuen (732).
>Karlos, Montemolignokoa: Bigarren Karlistada bultzatu zuen (1846-48).
>Karlos Orléanskoa: Orléansko dukea. Frantziako Luis XII.aren aita.
>Karlowitz-eko Ituna: Otomandar inperioa eta Liga Sainduaren arteko bake-ituna (1699).
>Karolinjioen dinastia: Dinastia frankoa, jatorriz austrasiarra, merovinjioen ondorengoa.
>Karranza, Bartolome: Karlos V.a enperadoreak bere ordezkari izendatu zuen Trentoko kontzilioan (1545-46)
>KAS: Ezker abertzaleko taldeak koordinatzeko 1975ean sortutako plataforma politikoa.
>Kaskante herria: Nafarroako probintziako herria.
>Katalina Aragoikoa: Ingalaterrako erregina (1509-33), Fernando II.a eta Isabel I.a errege Katolikoen alaba.
>Katalina Howard: Ingalaterrako erregina, Enrike VIII.aren bostgarren emaztea.
>Katalina I.a Nafarroakoa: Bere agintaldian agramondarren eta beaumondarren anaiarteko borrokak ugaritu egin ziren.
>Katalina Medicikoa: Bere seme Frantzisko II.a Alençonkoa koroatu zutenean (1559 - 60) erregeorde izan zen Frantzian.
>Katalunia: K.a. 1000n zeltek inbaditu eta burdinaren erabilera sartu zuten.
>Katalauniar zelaietako bataila: Teodoriko I.ak lagunduta, Atilak irabazitako gudua (451).
>Kataroak: Albitarrak, Munduan bi iturburu daudela irakasten zuten: ongiarena (mundu izpirituaren sortzailea) eta gaizkiarena (mundu materialarena).
>Katolizismo: Eliza katolikoa, kristautasunaren hiru erakuntza nagusietako bat.
>Klima: Euskal Herriko klima.
>Klotario I.: Frankoen erregea (511 - 561), Klovisen semea.
>Klotario II.a: Klotario II.a Neustriako errege frankoa (584 - 629).
>Klotario IV: Austrasiako erregea (718-19). Karlos Martelek tronuratu zuen.
>Klotilde: Printzesa burgundiarra. Klovis I.a katolizismora aldatzea eragin zuen (496).
>Klovis I.a: Frankoen erregea (481 - 511).
>Koaternario: Duela 1,64 milioi urte hasi zen. Bi serietan banatuta dago: Pleistozenoa eta Holozenoa.
>Kolon, Kristobal: (1451 - 1506): Nabigatzailea, 1492 - 93ko bidaian Pinta, Niña, eta Santza Maria belaontzien agintari zela Kuba eta Haiti aurkitu zituen.
>Kolon Larreategikoa: Bizkaiko korregidorea (~1787 - 1790). Zamakoladako gertaeren ondoren Bizkaitik desterratu egin zuten (1805).
>Komando Autonomo Antikapitalistak: 1970.eko hamarkadan sortutako talde armatuak.
>Konfederazioa: Botere jakin batzuk organo komun baten esku uzten dituzten estatuen elkartea.
>Konstantino I. Handia: Milango ediktua eman zuen, kristautasunari bidea irekiz (313).
>Konstituzioa 1978. Francoren diktaduraren ondorengo erregimen aldaketa egiteko.
>Kontserbadorea: Espainiako Alderdi Liberal-Kontserbadorea.
>Komuneroen matxinada: (1520 - 1522) Atzerritarrek administrazio-postuetan lan egitearen aurka altxa zen herria.
>Konbentzio Gerra: Luis XVI.a gillotinatu eta gero Europako monarkiek Konbentzioaren aurka egindako gerra (1793 - 1795).
>Konbentzio Nazionala: Frantziako Asanblada Legegilea ordezkatu zuen Asanblada iraultzailea (1792 - 1795).
>Konpainia Handiak edo Zuriak: Berant Erdi Aroan, Europan, printze eta jauntxoen soldatapean borrokatzen ziren mertzenario-taldeak.
>Konstantzako Kontzilioa: Mendebaldeko Elizako Zisma Handiari amaiera eman zion kontzilio ekumenikoa (Alemania, 1414-18).
>Konstituzioa, 1978koa: Francoren diktaduraren ondorengo erregimen aldaketa egiteko Konstituzioa.
>Kontrarreforma: Erreforma protestantearen aurka, Eliza katolikoak burututako erreforma-mugimendua (XVI. m.).
>Kontsulatua: Frantziako erregimen politikoa. Iraultza frantsesa eta Napoleonen enperadore izendapenaren artean (1799 - 1804).
>Kontsulatuak Euskal Herrian: Bilbon (1511) eta Donostian (1682) sortu ziren, merkatari eta merkataritzaren babeserako (XV. - XVI.).
>Kontzertu Ekonomikoak: Bigarren Gerra Karlistaren amaieran, Foru historikoak galdu eta Espainiako gobernuak Araba, Bizkaia eta Gipuzkoari nolabaiteko finantza-autonomia onartu zien.
>Kontzilioak: Eliz doktrinari edo diziplinari buruzko gai bereziki garrantzizkoei buruz deliberatzeko eratzen da.
>Koran: Musulmanen liburu sakratua.
>Kordobako kaliferri eta emirerria: Musulmanek Iberiar penintsulan konkistaturiko lurretan ezarri zuten erresuma.
>Kortazar, Modesto: Nafarroako Erret Kontseiluko erregeordea (1835).
>Kortesko kapitulazioak: Nafarroako Felipe III.aren eta Aragoiko Alfontso IV.aren ordezkariek sinatutako ezkontza-kapitulazioak (Kortes, 1333).
>Kostaldea: Euskal Herriko kostaldea.
>Krisia Euskal Herrian: XVII. mendean hondamendi handiak izan ziren Europan: lehorteak, izozteak, kazkabar erauntziak, eurialdiak...
>Kristautasuna: Kristautasunak Judaismoaren zisma batean du sorburua.
>Krutwig, Federiko: ETAren ideologiaren historian eragin handia izan zuen Wasconia liburua argitaratu zuen 1963an.
>Kulturkampf: Bismarck-ek katoliko alemaniarren aurka hartutako neurri multzoa (1871 - 1878).